Biuletyn Informacji Publicznej RPO

• Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęła skarga obywatela, który wskazywał, że część ulic w gminie Ślesin nie jest oświetlona nocą
• Na władzach gminy ciąży obowiązek finansowania oświetlenia na terenie gminy ulic, placów i dróg samorządowych
• RPO rozumie potrzebę racjonalizacji wydatków gminy, jednak nie może ona odbywać się kosztem zaniechania realizacji zadań istotnych z punktu widzenia społeczeństwa – wskazał ZRPO Valeri Vachev w piśmie do burmistrza gminy

Skarga do RPO

W piśmie do sekretarza gminy dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego BRPO Piotr Mierzejewski wskazuje na doniesienia skarżącego, że po godzinie 23 wyłączane są punkty oświetleniowe na niektórych osiedlach domów jednorodzinnych w Ślesinie oraz w mniejszych miejscowościach gminy. Niektóre z nich są niewyposażone w chodnik lub pobocze, po których mogliby bezpiecznie poruszać się niechronieni uczestnicy ruchu drogowego (piesi i rowerzyści).

Brak oświetlenia drogowego naraża mieszkańców gminy oraz innych użytkowników dróg na niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia, a także zwiększa poczucie zagrożenia bezpieczeństwa u osób zamieszkujących przy nieoświetlonych drogach.

Skarżący jednocześnie wskazał, że podczas gdy niektóre osiedla nie są oświetlone, przez całą noc działają lampy sodowe starej generacji oświetlające mało uczęszczane miejsca publiczne, takie jak deptak w pobliskim lesie, przystań wodną czy park miejski. 

W ocenie skarżącego, władze samorządowe Ślesina dyskryminują część mieszkańców gminy, gdyż ich potrzeby w zakresie korzystania z oświetlonych w porze nocnej dróg i ulic nie są w pełni zaspokajane – wskazał Piotr Mierzejewski.

Odpowiedź sekretarz gminy

W odpowiedzi sekretarz gminy potwierdziła, że na terenie gminy podjęto działania w sprawie wprowadzenia przerw nocnych w oświetleniu ulic, placów i dróg publicznych. Jako ich przyczynę wskazała lawinowo rosnące koszty funkcjonowania samorządu, a w szczególności kosztów elektrycznych.

Sekretarz wskazała również, że samorząd przy wprowadzaniu przerw w oświetleniu kierował się tym, by jak najmniej ingerowały one w bezpieczeństwo mieszkańców i uwzględniało konieczność ochrony gminnego mienia. Podkreśliła, że w ocenie samorządu działania te nie spowodowały istotnego pogorszenia stanu bezpieczeństwa na terenie gminy w 2023 roku.

Pismo ZRPO Valerego Vacheva do burmistrza Ślesina

Odpowiedzi na pismo sekretarz gminy udzielił zastępca RPO Valeri Vachev. Zauważył, że sekretarz gminy nie ustosunkowała się do zarzutu ciągłego oświetlania sodowymi lampami starej generacji mało uczęszczanych miejscu publicznych. – Taka praktyka może wskazywać na arbitralność decyzji dot. wyłączania punktów oświetleniowych oraz preferowanie ochrony mienia gminnego kosztem bezpieczeństwa mienia należącego do mieszkańców gminy – wskazał ZRPO. 

Rzecznik podkreślił ponadto, że skoro do zadań własnych gminy należy finansowanie oświetlenia gminnych dróg, ulic i placów, to gmina ma obowiązek pokrycia kosztów energii elektrycznej niezbędnej do funkcjonowania całego oświetlenia drogowego od zmierzchu do świtu.

Sąd Najwyższy stwierdził (sygn. akt. II CSK 183/13), że formuła, w jakiej ustawodawcza wypowiedział się o obowiązku finansowania oświetlenia dróg publicznych wskazuje, że mamy do czynienia z zadaniem obowiązkowym gminy, od którego nie może ona odstąpić. Obowiązujące przepisy nie przewidują dowolności w zakresie sposobu oświetlania dróg publicznych, lecz przeciwnie – precyzują warunki techniczne, które muszą być w tym zakresie spełnione dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkownikom drogi. 

ZRPO wskazał także, że Sejm podjął działania zmierzające do ochrony samorządów przed rosnącymi kosztami energii, utrzymując na dotychczasowym poziomie maksymalną cenę energii elektrycznej dla samorządów w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. Natomiast doniesienia prasowe wskazują, że ceny energii na Towarowej Giełdzie Energii spadły w stosunku do ubiegłego roku. 

Rzecznik Praw Obywatelskich rozumie, że wprowadzone ograniczenia są podyktowane koniecznością racjonalizacji wydatków gminy. Nie powinna ona jednak prowadzić do faktycznego odstępowania od realizowania istotnych z punktu widzenia mieszkańców zadań publicznych – podkreślił ZRPO.

W związku z powyższym Valeri Vachev zwrócił się do burmistrza z prośbą o ponowne zbadanie sprawy i odniesienie się do zarzutów podniesionych w skardze do RPO.

 V.565.14.2024